DSpace ve DSpace-CRIS her ikisi de açık kaynaklı yazılımlar olup, dijital varlıkların yönetimi için kullanılır. Ancak, kullanım amaçları ve kapsamları açısından belirgin farklar bulunmaktadır.
DSpace Nedir?
DSpace, üniversiteler, araştırma kurumları ve kütüphaneler tarafından en yaygın kullanılan açık kaynaklı dijital varlık yönetim sistemlerinden biridir. DSpace, makaleler, tezler, veri setleri, resimler ve diğer dijital varlıkların saklanması, organize edilmesi, paylaşılması ve uzun vadeli korunması için kullanılır. Kısaca özetlemek gerekirse:
- Ana işlevi: Dijital varlıkların saklanması, erişime sunulması ve korunması.
- Temel kullanım: Kurumların açık erişim dijital arşivlerini yönetmek.
- Özellikleri:
- Koleksiyonlar ve topluluklar yapısında organizasyon.
- Açık erişim politikalarını destekleme.
- Dublin Core gibi standart meta veri şemaları.
- Yetkilendirme ve erişim kontrolleri.
- Açık veri protokolleri ile uyumluluk (OAI-PMH vb.).
DSpace-CRIS Nedir?
DSpace-CRIS, DSpace'in genişletilmiş bir versiyonudur ve özellikle araştırma yönetimi ve araştırma bilgi sistemleri (Current Research Information System - CRIS) için özelleştirilmiştir. DSpace'in temel işlevlerini genişleterek araştırma çıktıları, projeler, ödüller, patentler ve diğer araştırma bilgilerini yönetmek için ek özellikler sunar. Öne çıkan özellikleri şunlardır:
- Ana işlevi: Araştırma bilgilerini yönetmek ve araştırma faaliyetlerini desteklemek.
- Temel kullanım: Kurumların araştırma çıktıları, araştırmacılar, projeler, ödüller, yayınlar ve işbirlikleri gibi bilgileri yönetmek için kullanılır.
- Özellikleri:
- DSpace'in üzerine eklenen CRIS modülü ile, yalnızca dijital varlıkları değil, aynı zamanda araştırma süreçleriyle ilgili diğer bilgileri de yönetme imkanı.
- Araştırmacı profilleri, projeler, fonlar, ödüller, işbirlikleri gibi araştırma bilgilerini kayıt altında tutma.
- Standart DSpace özelliklerine ek olarak özelleştirilebilir veri modelleri ve genişletilebilir yapılar.
- Araştırma bilgi sistemleriyle daha iyi entegrasyon (ORCID gibi).
DSpace ve DSpace-CRIS Arasındaki Farklar:
- Temel Odak:
- DSpace: Dijital varlıkların uzun vadeli korunması ve erişimi.
- DSpace-CRIS: Araştırma faaliyetlerinin yönetimi ve izlenmesi (yayınlar, projeler, ödüller, araştırmacılar gibi).
- Fonksiyonellik:
- DSpace: Daha çok bir kurumsal dijital arşiv ve açık erişim yönetimi.
- DSpace-CRIS: DSpace'in üzerine kurulu olup, araştırma bilgilerini (kişiler, projeler, yayınlar, ödüller) takip eden bir araştırma bilgi sistemi (CRIS) olarak işlev görür.
- Ek Veri Türleri:
- DSpace: Dijital varlıklarla sınırlı.
- DSpace-CRIS: Araştırmacı profilleri, araştırma projeleri, fon kaynakları, işbirlikleri gibi araştırma ile ilgili geniş bir veri yelpazesi.
- Meta Veri Yönetimi:
- DSpace: Dublin Core gibi temel meta veri şemalarına odaklanır.
- DSpace-CRIS: CRIS modülüyle daha karmaşık araştırma verilerini destekler ve özelleştirilebilir meta veri yapıları sunar.
Özetle:
- DSpace, dijital varlıkların saklanması ve korunması için idealdir.
- DSpace-CRIS ise, araştırma yönetim sistemleri ve araştırmacıların projeleri, yayınları ve diğer araştırma çıktıları hakkında daha fazla bilgi yönetimi sağlayarak DSpace'in üzerine inşa edilen bir çözümdür.
Her iki yazılım da açık kaynak kodlu olup, kurumsal dijital arşivler ve araştırma bilgi yönetimi sistemleri için güçlü araçlardır.
DSpace ve DSpace-CRIS arasındaki farklar nelerdir?