Dspace akademik arşiv konusunda dünyada en çok kullanılan açık kaynaklı yazılım. DspaceCRIS ise 2014 yılında, İtalyan 4Science firması tarafından Dspace yazılımından türetilmiş bir proje. Bu iki proje geçen zaman içinde paralel bir gelişim çizgisi izledi. Ancak bu iki kardeş proje için birleşme yolu görünüyor. Dspace Yönetim Grubundan Maureen P. Walsh'ın 21 Ekim 2024 de yaptığı duyuruya göre muhtemelen Dspace 10 versiyonunda bu iki proje Dspace altında birleşmiş olacak.
Neden İki Proje Var
Dsace 2002 yılında ABD MIT üniversitesi ve Hong Kong üniversitesi tarafından ortak bir çalışma ile, üniversitelerin akademik arşivlerini barındıracak bir yazılım olarak başlatılmış bir proje. Yazılım Açık Kaynak Kodlu olarak lisanslanmış. Yani isteyen her üniversite yazılımı indirip kurma ve kullanma hakkına sahip.
2014 yılında İtalyan Cineca firmasından ayrılan bir grup, 4Science isimli bir firma kuruyor. Dspace yazılımını kopyalayıp geliştirerek DspaceCRIS adıyla yayınlıyorlar. Bu yazılımın hizmetlerini de ticari olarak yürütüyorlar.
Açık Kaynak dünyasında bu yapılan işleme "fork" etmek deniyor. Açık Kaynak Kodlu bir yazılımı kopyalayıp, geliştirip tekrar yayınlayabilirsiniz. Ancak etik olarak ana proje açık kaynak kodlu ise, fork edilen projenin de kodları açık olmak zorunda.
Bu iki kardeş proje bu şekilde doğuyor. 2014 yılından sonra DsapceCRIS, arkasında ticari bir firma olmasının rüzgarı ile hep ana projeden bir adım önde gidiyor. Görsel ve fonksiyon olarak daha zengin olan DspaceCRIS dünya genelinde 4Science'dan bağımsız olarak da kullanılmaya başlıyor. Hatta ülkemizde de İzmir Yüksek Teknoloji Üniversitesinden bir grup girişmci GCRIS adı ile DspaceCRIS'i fork ederek bir versiyon çıkarıyor.
Son 7 yılda ise, Dspace projesi tarafında Dspace 7 versiyonu ile büyük bir teknolojik yenilenme yaşanıyor. Bu yenilenmede 4Science da en büyük destek veren grup. Dspace 8 ile ilk defa Dspace projesi, CRIS projesinden bir adım öne geçiyor.
Peki problem nerede? Neden birleşiyorlar?
İki projenin birleşmesi aslında kaçınılmaz bir durum. Dspace teknolojik olarak çok kompleks yazılım bileşenlerinden oluşuyor. Her ne kadar ticari firmalar ürün geliştirme bağlamında daha çevik davranabilseler de, Dspace gibi üniversitelerin 10 yıllar boyunca güvenle kullanacağı yazılımlar daha uzun vadeli, daha temkinli ve tüm topluluğun etkin katılımının yönlendirmesine daha uygunlar. Üstelik bu karmaşıklıktaki yazılımların gelişmesi kısa dönemli ticari kaygılardan çok daha uzun vadeli metod ve pratikler gerektiriyor.
Bu Birleşmenin Ne Faydası Olacak?
Öncelikle ortada büyük bir kafa karışıklığı var. Üniversiteler, maalesef Açık Kaynak Kodun doğası ve dinamikleri konusunda çok bilgili değiller. Birleşme öncelikle bu karmaşaya son verecek.
İkinci olarak, ürünün gelişmesi artık tamamen, tüm dünyadaki akademik ve teknik uzmanların katılımına açık olan Dspace Komitesinin kontrolünde olacak. Selensoft gibi ticari firmalar da ürün geliştirme yerine verdikleri hizmeti mükemmelleştirmeye konsantre olacak.
Selensoft olarak 2008 yılından bu yana Açık Kaynak Kod dünyasındaki tecrübemiz bize Dspace yazılımının geleceğinin çok daha parlak, şeffaf ve umut verici olduğunu müjdeliyor.
Dspace ve DspaceCRIS Birleşiyor!